Op. Dr. Kerem Bıkmaz Yazdı: Hamilelikte Bel Ağrısını Azaltmanın Yolları

Bel ağrısı, gebelik sırasında oldukça sık karşılaşılan bir şikâyettir. Görülme sıklığı yaklaşık %75 civarıdır. Farklı bir deyişle her 4 hamile kadından 3’ü gebelikte bu yakınmaya maruz kalıyor. Doğumdan sonra ise tüm ağrılar büyük oranda kendiliğinden geçiyor. Bu yazımızda Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Kerem Bıkmaz, hamilelikte bel ağrısının nedenleri ve ağrıyı hafifletme yöntemleri hakkında bilgiler verdi. Hazırsanız başlayalım!

Hamilelikte Bel Ağrısının Nedenleri

Gebeliğin her döneminde ağrılara yol açan farklı faktörler bulunmaktadır. Hamilelikte gelişen bel ağrılarının birincil nedeni ise omurga, kuyruk sokumu, pelvis kemiklerine binen yükün artmasıdır. Bununla birlikte hamilelik esnasında salgılanan çeşitli hormonlar da bel ağrılarının nedeni olabilmektedir. Hamileliğin erken evrelerinde artan hormon düzeyleri, özellikle eklemlerde enflamasyonun ve hassasiyetin artmasına yol açarak çeşitli ağrılar hissedilmesine sebep olabilir.

Gebeliğin ikinci üç aylık döneminde bebeğin büyümesi ile birlikte kaburgaların ve pelvisin genişlemesi de bu hassasiyeti artırabilmektedir. Postür değişiklikleri aslında gebeliğin erken evrelerinde başlar. Bu değişikliklerle beraber adalelerde ortaya çıkan kontraksiyonlar ve sinirlerdeki gerilmeler ağrının bir başka nedeni olarak gösterilebilir. Hızla büyüyen rahim ve içinde gelişmekte olan bebek, bel ve pelvik bölgede ileri gerilmeye neden olur. Normal bel omurga eğriliği artar ve bu da sinirlerde sıkışmaya yol açabilir. Relaxin adı verilen hormon özellikle hamileliğin yedinci ayı itibari ile artar ve doğumun daha konforlu gerçekleşmesine olanak tanır. Bunu yaparken adale ve ligamanları da gevşeterek ağrının artmasına yol açabilir.

Ağrılar ile Yaşamak Zorunda Değilsiniz

Tüm bu değişiklikler gebeliğin normal bir parçası olmakla birlikte, her biri bel ağrısı, kalça ağrısı, bacak ağrısı, uyluk bölgesinde ağrı, kalçada ve bacakta uyuşma, bacaklarda kuvvet kaybına sebep olabilir. Ancak gebeler bununla yaşamak zorunda değiller. Potansiyel olarak neden olabilecek tüm sorunlar doktorunuz tarafından ekarte edildikten sonra ağrıları azaltmak için aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz.

Hamilelikte Bel Ağrısını Azaltmanın Yolları

Gebelikte bel ağrısı için aşağıdaki doğal yöntemleri deneyebilirsiniz:

1. Duruşunuzu Düzeltin

Anne karnındaki bebek büyüdükçe ağırlık merkezi vücudun ön tarafına doğru kayar. Ön tarafa düşmemek için vücudunuzu kompanse etmeye çalışırken sırt adalelerinizi gerebilirsiniz ancak bu bel ağrısına yol açacaktır. Bu nedenle her zaman olduğu gibi gebelik sırasında da postur çalışmaları çok önemlidir. Başınız ve omuzlarınız her zaman dik olmalı, mümkün olduğunca öne eğilmeden gergin vaziyette durmaya özen göstermelisiniz.

2. Özenle Oturup Kalkın

Otururken ayaklarınız hafif yukarıda olacak şekilde bir pozisyon alın. Sırtınızı destekleyen koltuklarda/sandalyelerde oturmaya çalışın, belinize destek olacak uygun bir yastık edinin. Sık sık bulunduğunuz pozisyonu değiştirin ve uzun süreler ayakta kalmamaya dikkat edin. Eğer uzun süre ayakta kalmanız gerekiyorsa, bir bacağınızı ufak bir basamak üzerine koyarak omurganıza binen yükü azaltmaya çalışın.

3. Eğilme ve Yük Kaldırma Tekniklerinizi Geliştirin

Eğilirken mutlaka dizlerinizi kırmaya ve omurganızı dik tutmaya çalışın. Küçük bir kutu dahi olsa herhangi bir yük taşırken tüm ağırlığı bacaklarınıza verdiğinizden emin olun ve cismi olabildiğince vücudunuza yakın tutmaya dikkat edin. Eğer taşımanız gereken yük çok ağırsa yakınlarınızdan yardım alın, tek başınıza taşımayın.

4. Yan Yatarak Uyumaya Çalışın

Sırtınız üzerinde değil de yan yatarak uyumaya dikkat edin. Bir ya da her iki dizinizi de kırarak uyuyabilirsiniz. Her iki dizinizin arasına ve hatta karnınızın altına yastık koymak ağrılarınızı azaltma konusunda yardımcı olacaktır.

5. Doğru Kıyafet ve Ayakkabılar Kullanın

Topuksuz ayakkabılar giymeyi tercih edin. Alçak ve destekleyici bel bandı bulunan gebelere özel bol pantolonlar giyin. Hamileliği destekleyici kemerler kullanmaya dikkat edin.

6. Fit Kalın

Düzenli egzersizler belinizi güçlendirmekle birlikte ağrınızı azaltma konusunda yardımcı olur. Eğer doktorunuz onay veriyorsa yüzün, hafif tempolu yürüyüşler yapın veya yer bisikleti kullanın.

7. Egzersiz Yapın

Gebelikte adaleleri güçlendirecek ve esnek hale getirecek tüm egzersizler, özellikle de pilates çok faydalıdır. Yalnız egzersizlerin bilinçli yapılması, aşırıya kaçılmaması, eğer bir spor merkezinde yapılıyor ise spor eğitmenlerinin hamileliğin erken döneminde dahi olsa gebelik konusunda bilgilendirilmesi önemlidir.

8. Bol Su İçin

Her gün en az 8 – 10 bardak su içerek enflamasyon ile neticelenen hormonal değişimlerin etkisini azaltabilirsiniz. Sık aralıklar ile azar azar su içmenin, seyrek aralıklar ile bol su içmekten çok daha yararlı olduğunu unutmayın.

9. Buz ile Kompres Yapın

Enflamasyonu azaltıcı yöntemlerden biri de yangının olduğu alana buz ile kompres yapmaktır. Hamilelikte artan kan akımı nedeni ile buz enflamasyonun olduğu alana 10 dakika uygulanmalı, 20 dakika ara verdikten sonra 10 dakika daha tekrarlanmalıdır. Vücuttaki tüm eklemlere buz kompresi yapılabilir, iki bölge hariç; bunlar koltuk altı ve kalçalardır. Yüzeyel kan damarları ve lenfatik dolaşım nedeniyle bahsedilen alanlara buz uygulaması, vücut ısısında ani düşmelere yol açabileceğinden önerilmemektedir.

10. Gerekirse Medikal Tedaviye Başlayın

Kriopraktik bakım ya da akupunkturun gebelerdeki bel ağrılarının tedavisi için ne düzeyde etkili olduğu çok net bilinmese de bazı hastaların ağrılarının azaltılmasında etkili olabilir. Doğum öncesi iyi bakım aldığınız sürece bu tedavilerin hamilelikte kullanımı ile genellikle bir tehlike oluşturmaz. Asetaminofen grubu ilaçların gebelikte kullanılmasının hiçbir sakıncası yoktur. Ancak aspirin ve ibuprofenin de içinde bulunduğu diğer ağrı kesicilerin hamilelikte kullanımı riskli olabilmektedir. Bu nedenle ağrınızı geçirmek için ilaç kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışın.

Enjeksiyon tedavileri: Ağrılar devam ederse sinirlerdeki enflamasyonu azaltmak amacıyla uygun alanlara enjeksiyonlar yapılabilmektedir. Bu tedavi oldukça özellikli bir yaklaşım olduğundan yalnızca uygun hasta gruplarında ve ağrı tedavisi konusunda yeterli deneyime ve bilgiye sahip doktorlar tarafından yapılmalıdır.

Cerrahi tedavi: Gebelik sırasında ortaya çıkan ya da bu sırada şiddetlenen bel ağrıları için cerrahi uygulaması ancak ani bacaklarda kuvvet kaybı ve idrar tutamama yakınmalarının eşlik ettiği cauda equina sendromuna saklanmalıdır. Uygulanacak cerrahi sırasında gebeliğin kaç aylık olduğu fazlasıyla önemlidir. Sorun hamileliğin son dönemlerinde ortaya çıktıysa ve bebek yeteri kadar geliştiyse öncelikle bebek doğurtulur, daha sonra anne ameliyat edilir. Ancak bebek yeterli gelişimde değilse, acil durumlarda bebek doğmadan da anne ameliyata alınabilir. Cerrahi tek çözüm ise sıklıkla tercih edilen anestezi yöntemi epiduraldir.

Hamilelik esnasında oluşan bel ağrıları aslında bir sürpriz değildir, sık karşılaşılan bir sorundur ama bu ağrıların tamamen önemsiz olarak adlandırılmasını gerektirmez. Aşağı seviyede, yoğun bir ağrının erken doğumun habercisi olabileceği unutulmamalıdır. Çok şiddetli bel ağrısı ya da vajinal kanamanın eşlik ettiği güçlü bir ağrı dikkat gerektiren önemli bir sorunun işareti olabilir ve böylesi bir tabloda vakit kaybetmeden doktora danışılması gerekir.

Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Kerem Bıkmaz