Uçakta Doğan Bebek Hangi Ülkenin Vatandaşı Olur?

Uçakta doğan bebek hangi ülkenin vatandaşı olur? Sorusu hemen herkes tarafından merak edilen konular arasında yer alır. Uçakta doğan bebeğin hakları ile ilgili pek çok kulaktan dolma, adeta şehir efsanesi haline gelmiş bilgi yer almaktadır. Bu bilgilerin bazıları doğru iken bazılarının ise, hiç gerçeklik payı yoktur. Hamile yolcuların uçakla seyahati konusunda, Türk Hava Yolları da dahil olmak üzere tüm havayollarında geçerli olan ve küresel addedilebilecek belirli kural ve kısıtlamalar bulunuyor. Bu kurallara göre, gebeliğin ilk 28 haftası için yolcunun kendi beyanı esas alınırken, 28-35. Haftalık tek bebeğe hamile yolcunun doktorundan "Uçakla Seyahatinde Sakınca Yoktur" ibaresinin yer aldığı özel bir rapor isteniyor.  İşte şehir efsaneleri haline gelmiş uluslararası uçuşlarda uçakta doğan bebek hakları ile uçakta doğan bebeklere verilen avantajlar gerçek mi?    

Uçakta Doğan Bebek Hangi Ülkenin Vatandaşı Olur?

Uçakta doğan bebek hangi ülkenin vatandaşı; uluslararası yapılan uçuşlarda dünyaya gelen bebeklerin hangi ülkenin vatandaşı olacağı konusu akılları kurcalayan sorular arasında yer alır. Kulaktan kulağa yayınlan uçakta doğan bebeğin dünya vatandaşı olduğu iddiası efsaneden ibarettir. çünkü uçakta doğum olaylarında bebeğin vatandaşlığı konusunda her ülke kendi mevzuatına göre ayrı bir değerlendirme yapıyor. Bebeğin vatandaşlık hakkı kazanması konusunda iki temel ilke bulunuyor. Bu ilkelerden birisi, Latince jus sanguinis olarak ifade edilen kan bağına bağlı olarak kazanılan vatandaşlık olurken bir diğeri ise, jus soli olarak ifade edilen, bir devletin toprakları içerisinde meydana gelen doğumla kazanılan vatandaşlık olarak ifade ediliyor.   Bakmakta Fayda Var: Gebelikte Uçak Yolculuğu Sakıncalı mı?

Bazı Ülkeler Sadece Birisini Uyguluyor

Uçakta doğan bebek hakları ve vatandaşlık konusunda bazı ülkeler iki temel ilkeden sadece birisini uygularken, bazı ülkeler ise, iki ilkeyi de birlikte uyguluyor. Pek çok Avrupa ülkesi uçakta doğan bebeğin hakları ile ilgili olarak  ‚jus soli‚ ilkesini benimsemiyor, Yani hamile kadın kendi sınırları içerisinde  uçakta doğum yaparsa, anne ve baba o ülkenin vatandaşı değilse uçakta doğan bebeğe vatandaşlık hakkı tanınmıyor. Buna rağmen Amerika Birleşik Devletleri, bazı istisnalar olsa da ‚jus soli‚yi benimsiyor. Bu sebeple de uçakta kendi sınırları içerisinde doğan her bebeğe, anne ve babasının milliyetine bakmaksızın vatandaşlık hakkı tanırken pek çok Avrupa ülkesi bu hakkı tanımıyor.   

Uçakta Doğan Bebek Hakları

  Uçakta doğan bebeğe verilen haklar arasında yer alan bir diğer şehir efsaneleri de; bebeğin dünya vatandaşı sayıldığıdır. Bu sayede bebek bütün ülkelere vizesiz girebilir. Ve ayrıca bahsi geçen uçak eğer Türk Hava Yollarına ait ise, o bebeğin tüm yaşamı boyunca eğitim, öğretim masraflarının tamamı THY tarafından karşılanır. Ayrıca uçakta doğan bebeğe uçak firması ömür boyu ücretsiz seyahat hakkı verir. Bunun aslında bir kanun olmadığı ve firmalar  arasında bir gelenek olduğu, bebeğe verilen bu hakların firmanın kendi inisiyatifinde olduğu belirtiliyor. Bu nedenle sosyal medyada ve İnternet dolanan bu tip bilgilerin çoğu yanlış olarak atfediliyor. Uçakla yolculuk yapmak için hamileliğin 7 .ayına kadar izin veriliyor. Hamile yolcu kendi inisiyatifi ile uçak yolculuğu yapabiliyor. Gebeliğin 7. Ayından itibaren ise, doktor tarafından yazılı izin verilmesi gerekiyor. Anne adayı 8,5 hamile olsa bile eğer doktor tarafından  izin veriliyorsa uçak yolculuğu yapılabiliyor. Ama genelde pek çok uçak şirketleri 36. haftadaki gebelerin uçuşunu kabul etmemektedir. 

Uluslararası Bir Düzenleme Yok

Uçakta doğum olayını çok nadir yaşanmasından dolayı uluslararası hukuk bu konuyla ilgili kesin düzenlemeler yapmamıştır. Ancak Birleşmiş Milletlere göre, uçakta gerçekleşen doğumlar, bebeğin doğum yeri uçağın indiği ülke olarak kabul ediliyor. Daha sonra o ülkenin kabul ettiği yasalar gereğince vatandaşlık durumu belli oluyor. Amerika Birleşik Devletleri bebeğin anne babasının durumuna bakılmaksızın topraklarında doğan herkesi kendi vatandaşı olarak kabul ediyor. Türkiye de ise 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu na göre, Türkiye de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşıdır.‚ maddesi yer alıyor. Uçakta yaşanan doğum olaylarının tüm dünyada genel geçer normlar yaratmayı gerektirecek kadar sıklıkta  olmamasından dolayı  uluslararası bir mevzuat oluşturma gereği duyulmuyor.

Uçakta Doğumun Avantajı ne? Havada Dünyaya Gelenler Bedava Uçar mı?

Uçakta doğum avantajı olarak bilinen pek çok şehir efsanesinden birisi de uçakta doğan bebeklerin hayatları boyunca ilgili havayolu şirketleri tarafından ücretsiz uçuş hakkı verildiğidir. Bunun gerçeklik payı yoktur. Şu ana kadar sandece  Thai Airways, AirAsia, Asia Pacific Airlines ve Polar Airlines havayolu şirketleri böyle uygulamaya imza atmışlardır. Virgin Atlantic havayolları ise, uçakta seyir halinde doğan bir bebeğe, 21 yaşına kadar ücretsiz uçuş izni vermiştir.  

Virgin Atlantic bununla beraber, Shona isimli uçakta doğan bebeğe 18. yaş gününde Avustralya ya first-class gidiş-dönüş bileti hadiye edip uçak içerisinde ona bir kutlama yapmıştır. Bu kutlama daha sonra şirketin reklam kampanyalarında kullanılmıştır. Toparlamak gerekirse, havada dünyaya gelen bebeklere bedava uçuş verilmesi hakkında bir uygulama ve - kural yoktur. Sadece havayollu şirketleri kendi istekleri doğrultusunda bebeklere çeşitli sürprizler yapabilmektedir.  

THY Konakri-Ouagadougou-İstanbul seferini yapan uçakta doğan Kaduji Bebek    

Türk Hava Sahasında Doğanlar

Uçakta doğan bebek hangi ülkenin vatandaşı olur? Ülkemizde uçakta doğan bebekler ile ilgili iki ilke uygulanmakta. Bu ilkelerden birisi, 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununda ve uluslararası temele göre, ‚jus sanguinis‚, ‚Türkiye içinde ya da dışında Türk vatandaşı, ana ya da babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk, Türk vatandaşıdır‚ ifadesi yer alırken; ‚jus soli‚ ilkesine göre ‚Türkiye de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşıdır‚ deniyor.

Vatansızlığı Önlemek İçin Düzenlemeler Var

Birleşmiş Milletler vatansızlığı önlemek için uluslararası düzenlemeler bulunuyor. Bu düzenlemelerden birisi, 1961 tarihli ‚Vatansızlığın Azaltılmasına Dair BM Sözleşmesi‚dir. Söz konusu sözleşmeye göre havada doğan bebek, uçağın tescil edildiği ülkenin vatandaşı olarak kabul ediliyor. Örneğin,uçak uluslararası hava sahası üzerinde uçarken, doğum gerçekleşir ve bebeğin anne-babasının vatandaşlığını alması mümkün olmazsa, uçağın tescilli olduğu ülkenin 1961 tarihli sözleşmeye taraf olması durumunda ailesi bebek için bu ülkeden vatandaşlık talebi edebiliyorlar.   THY Uçağında 13 Bin Metrede Doğum