Hamilelikte HIV Pozitif Olmak: Tedavi, Riskler ve Doğuma Etkisi
Hamilelikte HIV pozitif olmak kulağa oldukça korkutucu gelse de gelişmiş antiviral ilaçlar sayesinde sağlıklı bir bebek dünyaya getirmek mümkün. Yapılan araştırmalar, HIV enfeksiyonunun doğurganlığı etkilemediğini gösteriyor. Ayrıca anne adaylarının viral yükü az ise hamilelik sırasında virüsün bebeğe bulaşma ihtimali de oldukça az.
Sizler için hazırladığımız bu yazıda, gebelikte HIV ile ilgili merak edilen tüm detayları derledik. Hazırsanız başlayalım.
HIV Nedir?
HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü), bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen bir virüstür. Tipik olarak korunmasız cinsel ilişki, kan teması veya anneden bebeğe bulaş şeklinde yayılır. Ancak bulaşların neredeyse %85’i korunmasız cinsel ilişki sebebiyle gerçekleşir. Eğer anne adayı gerekli tedaviyi alıyorsa, hamilelik sırasında HIV'in anneden bebeğe geçme riski düşüktür.
HIV vücuda girdikten birkaç hafta sonra yüksek ateş, gece terlemeleri, kas ağrıları, boğaz ağrısı, döküntüler, yorgunluk ve ağız yaraları şeklinde belirti verebilir. Bu belirtilerin çoğu grip ile benzeştiğinden hastaların çoğu HIV pozitif olduğunu düşünmez. Bununla birlikte bazı kişilerde hiçbir belirti görülmez. Dolayısıyla kişi HIV pozitif olduğunu bilmeden uzun yıllar geçirir ve tedavi almadığı için hastalık AIDS evresine geçebilir.
HIV pozitif olmak, kişinin AIDS olduğu anlamına gelmez. AIDS, HIV’in son evresidir ve tedavi alınmadığı takdirde gelişir. Bu aşamada kişinin virüsü başka insanlara bulaştırma olasılığı daha yüksektir.
HIV teşhis edildikten ve tedavi gördükten sonra doktorlar tedavinin işe yarayıp yaramadığını anlamak için aşağıdaki testleri yapabilir:
Virüs Yükünün Saptanması
HIV pozitif olan her kişinin kanında farklı bir virüs yükü vardır. Eğer virüs yükü düşükse, HIV’in başka insanlara veya hamilelik sırasında bebeğe geçme ihtimali düşüktür.
CD4 Seviyesinin Değerlendirilmesi
CD4 hücreleri, bağışıklık sisteminin enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olan beyaz kan hücreleridir. HIV pozitifseniz ve tedavi görmezseniz, virüs bu hücreleri hasara uğratarak enfeksiyonla savaşmayı zor hâle getirir. Ancak doğru tedavi alındığında HIV daha kolay yönetilebilir ve CD4 seviyesi artırılabilir.
HIV Hamile Kalmayı Engeller mi?
Tıbbi araştırmalar, HIV pozitif insanların tıpkı diğer ebeveynler gibi çocuk sahibi olabileceğini gösteriyor. Dolayısıyla HIV pozitif olmanın doğurganlığı etkilemediği söylenebilir.
HIV Anneden Bebeğe Geçer mi?
HIV tedavisine erken başlayan ve viral yükü az olan anne adaylarının virüsü bebeğe bulaştırma ihtimali düşüktür. Ancak az da olsa bulaşma riski söz konusudur.
HIV’in anneden bebeğe geçmesinin 3 yolu vardır:
1. Hamilelik Sırasında
Bebek henüz anne karnındayken kan yoluyla bulaşabilir. Tedavi alan anne adaylarında bu risk azdır.
2. Doğum Sırasında
Doğum esnasında bebeğin kan veya sıvılara maruz kalmasıyla bulaş söz konusu olabilir.
3. Emzirme
UNICEF’e göre bir bebeğin emzirme yoluyla HIV kapma olasılığı %10 – 20 civarıdır. Bu nedenle hekimler bebeğin mama ile beslenmesini önerebilir.
Bununla birlikte, aşağıdaki durumlar hamilelikte HIV enfeksiyonunun bebeğe bulaşma riskini artırabilir:
- HIV’e bağlı gelişen hastalıklar (tüberküloz vb.)
- Viral yükün yüksek, CD4 hücrelerinin düşük olması,
- Hamilelik sırasında tedavi edilmeyen başka bir cinsel yolla bulaşan hastalık.
HIV’in Bebeğe Bulaşma Riski Nasıl Azaltılır?
Hamilelikte HIV pozitif olmak, virüsün bebeğe kesinlikle geçeceği anlamına gelmez. Eğer aşağıdaki önlemler alınırsa, virüsün bebeğe bulaşma ihtimali fazlasıyla azalır.
- Doktorun önerdiği ilaçlar hamilelik, doğum ve emzirme sürecinde aksatılmadan kullanılmalıdır. Viral yükü azaltmaya yardımcı olan bu ilaçlar, HIV’in bebeğe geçme olasılığını düşürür.
- Doktorun önerdiği doğum şekline uyum sağlanmalıdır. İlaçlarını düzenli kullanan ve virüs yükü son 6 ayda belirlenemeyen seviyede olan anne adayları normal doğum yapabilir. Ancak normal doğum sırasında epizyotomi vb. riskler yüksek ise sezaryen doğum en güvenli seçenektir.
- Bebeğin, doğumdan sonra birkaç hafta sürecek tedaviyi almasını sağlamalısınız. İlaçlar, doğum sırasında bebeğe bulaşmış olma ihtimali olan HIV enfeksiyonundan korumaya yardımcı olacaktır. Hangi ilaçların kullanılacağı annenin viral yüküne göre belirlenir. İlaçların kullanımı sonrası bebekte HIV olup olmadığını kontrol etmek için çeşitli testler yapılacaktır.
- Eğer viral yükünüz yüksek ise doktorunuz emzirmenizi önermeyebilir. Bu durumda bebeğinizi mamayla beslemek onu güvende tutmanın bir yoludur.
Hamilelikte Sarı Akıntı Neden Olur?
HIV Normal Doğuma Engel mi?
Doktorlar doğum sırasında bebeğin HIV kapmasını önlemek adına sezaryen doğum önerebilir. Ancak HIV iyi yönetiliyorsa ve viral yük az ise normal doğum da denenebilir. Normal doğum sırasında epizyotomi yapılması veya membranların dışarıdan müdahale ile yırtılması gibi durumların bulaş olasılığını yükselttiği bilinmektedir. Bu nedenle HIV pozitif olan anne adayları için en güvenli doğum yöntemi sezaryendir.
Hamilelikte HIV İlaçları Kullanmak Bebek İçin Güvenli mi?
Hamilelikte HIV ilaçları mutlaka doktor gözetiminde kullanılmalıdır. Zira hamileliğe uygun olan ve olmayan birkaç ilaç seçeneği mevcut. Bu noktada doktorunuz gebelik için en güvenli ilacı önerecektir. Bununla birlikte gebelikte HIV ilaçları almak, hamileliğe bağlı bazı şikâyetlerin artmasına neden olabilir. Örneğin mide bulantısı, kas ağrısı, ishal ve baş ağrısı daha şiddetli olabilir. Ancak hamilelikte HIV ilaçlarını düzenli kullanmanın faydası, bu küçük yan etkilere çok daha ağır basmaktadır. Çünkü bebeğe bulaşı önlemenin bilinen en güvenli yolu HIV ilaçlarını düzenli kullanmaktır.
Emzirme Sırasında Bebeğe HIV Bulaşabilir mi?
HIV pozitif anneler, emzirme yoluyla virüsü bebeğe bulaştırabilirler. Virüs yükü az olan ve ilaçlarını düzenli bir şekilde kullanan annelerde bu olasılık %20 civarıdır. Yine de bir ihtimal söz konusu olduğundan, doktorunuz bebeğinizi mama ile beslemenizi önerebilir.