İş Yerindeki Yasal Haklarınızı Biliyor musunuz?
Hamilerin İş Yerindeki Yasal Hakları
İş dünyasında yer alan çalışan kadınlar bebek sahibi olmak istediklerinde hangi haklara sahip oldukları ile ilgili pek çok soruyu akıllarından geçirirler. İş kanuna göre çalışan kadınlar, gebeliğin ilk aylarından, bebeğin doğumundan önce ve sonrası ile emzirme dönemi olmak üzere pek çok hakka sahiptirler. Hamilelerin iş yerlerindeki yasal hakları ile ilgili avukatlardan detaylı bilgilendirme yapılmaktadır.
Hamilelerin Doğum Öncesi - Doğum Sonrası İzin Hakları
Gebe kadınlar doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta izin kullanma haklarına sahiptirler. Hamile çalışan kadınlar şayet doktor tarafından izin veriliyorsa doğumdan önceki 3 haftalık izin kullanma hakkını doğumdan sonraya bırakabilir. Başka bir ifade ile doğum yapmasına 8 hafta kalan hiçbir sağlık sıkıntısı olmayan ve bu sürede çalışmak isteyen gebeler bu izinin 6-5 hafta kalanını kullanabilir. Yani doğum öncesi son 5 hafta kala izin alabilir ve bu geri kalan 3 haftayı doğum sonrası kullanabilirler. Ancak bunun için sağlık durumunun iyi olduğunu gösteren bir belge olması gerekir. Hiçbir gebe kadın doğuma kadar çalışma kararı alamaz ve doğuma en az 3 hafta kala izne çıkması zorunludur. Çoğul gebeliklerde (ikiz, üçüz, ...) doğum öncesi sekiz haftalık analık izni süresine iki haftalık bir süre daha eklenir. Bu şekilde çoğul bebeğe hamile olan anne adayının doğumdan önceki analık izni süresi on hafta olur. Erkeklere doğum izni süresi ise 5 gündür..
Doktordan Doğum Zamanıyla İlgili Rapor Almalı
Çalışan hamile kadının doğum izni alabilmesi için doktordan doğumunun ne zaman olacağını belirten bir rapor alması gerekmektedir. Doğumdan önceki 8 hafta sırasında anormal bir durum olması durumunda doktor raporuna göre, 8 haftalık süre uzatılabilir ve kadın doğuma kadar o süreyi kullanabilir.
Devlet Memuru Gebelere Doğum Nedeniyle Verilecek izinler İle İlgili Detaylı Bilgi İçin Tıklayın
Çalışma Koşullarında Değişiklik İsteyebilirler
Hamile çalışan kadınlar, doktor raporuna bağlı olarak çalışma saatlerinde değişiklik isteyebilirler. Eğer ağır bir hamilelik geçiriyorlarsa, tehlikeli işlerde kesinlikle çalıştırılamazlar. Seyahat gerektiren bir işte çalışan gebe kadınlar isterlerse masa başı işine geçebilirler. Trafiğin yoğun olduğu dönemlerde işe gidip gelmek yerine trafiğin yoğun olmadığı saatleri tercih edebilirler. Gece vardiyasında çalışan hamile kadının çalışmamayı talep hakkı mevcuttur. Aynı zamanda hamilelerin hem kendi hem de bebeğinin sağlığını tehlikeye atmayacak çalışma koşullarında çalışmayı talep etme hakkı vardır.
Çalışan Annelere Yeni Haklar Geliyor
İş Yerinden Talep Edebilecekler Haklar
Hamile kadınlar özel durumlarından dolayı çalıştıkları iş yerlerinden özel talepte bulunabilirler. Gebelerin tuvalet ihtiyaçlarının diğer kişilere göre daha sık olması ve zor durumda kaldıklarında uzanıp dinlenme hakları olmasından dolayı, doktorun uygun gördüğü durumlarda vereceği raporla gebe kadın izin alabilir ve bu izin maaşından kesilmez. Gebe kadının iş yerinde daha rahat koşullarda oturabilmesi için ayaklarını uzatması ve daha az radyasyona maruz kalacak şekilde bilgisayar ekranlarına koruma sağlanması koşullarının yerine getirilmesi gerekir.
Doktor Kontrolü İçin İstedikleri Zaman İzin Alabilirler
Çalışan hamile kadınlar hem rutin kontrolleri hem de ekstra kontroller için, çalıştığı kuruma önceden bildirerek izin alabilirler.
İş Yerinde Uygun Koşullar Sağlanmıyorsa Ne Yapılabilir?
Anne adayı, iş yeri ve çalışma koşulları ile ilgili talepte bulunmasına rağmen ilgili düzenleme yapılmadı ise, noterden iş yerine ihtarname gönderebilir veya talep ettiği koşulların sağlanmasını istediğini bunun aksi durumda yasal yollara başvuracağını bildirebilir. Buna rağmen koşulların sağlanmaması durumunda iş akdini feshedebilir ya da mahkemeye başvurarak sağlanmayan koşullar nedeniyle uğramış olduğu zararın tazminini iş yerinden isteyebilir.
Hamile ve Emziren Çalışan Kadın Zorunlu Çalıştırılamayacak
Çalışma Bakanlığı tarafından getirilen yeni haklar kapsamında hamile çalışanların çalışma saatleri ile ilgili de düzenlemeler yapıldı. Buna göre, hamile olan çalışanın durumunu raporla belgelemesinden sonra bebeğinin dünyaya gelmesine kadar geçen süre içerisinde zorunlu çalışma durumunda bırakılmayacak.
2017 Yılında Ara Dinlenme Saatleri Yeniden Düzenlendi
Gebe ve emziren çalışanların çalışma saatleri ve ara dilenmelerinin geçici olarak yeniden düzenlemeleri işverenler tarafından yapılacak. Söz konusu durumdaki çalışan kadınlar için, gece ve günün erken saatlerinde çalışma konulmamasının yanı sıra çalışma düzeninde hamile kadının sağlığının düşünülmesinin altı çiziliyor. Bunun dışında yapılan yeni düzenlemelere göre;
- Stresli işlerde hamile çalışanın çalıştırılmamasına özen gösterilmesi gerekmektedir.
- Çalışan anne adayının iş yerinde maruz kalacağı; ani darbeler, sarsıntı ya da uzun süreli titreşim olan ortamlar ve iş makinelerinde çalıştırılmaları yasaktır.
- Gebe veya yeni doğum yapmış çalışanın yalnız çalıştırılmaması esastır.
Hamile Olduğu İçin İşten Çıkarılırsa Ne Yapabilir?
Hamilerin iş yerindeki yasal hakları, İş Kanunu’nun 74'üncü maddesinde düzenlenmiştir. Bahsi geçen maddeye göre, “Hiçbir kadın hamile olmasından dolayı işten çıkarılamaz” ibaresine rağmen bazı iş yerleri usulsüz işten çıkarma yapabilmektedir. Bu durumda anne adayının bu nedenle işten çıkarıldığını ispat etmesi gerekir. Bu ispat bir tanık ile de yapabilir. Hamile olduğu gerekçesiyle işten çıkarılan kadın hemen noterden bir ihtarname çektirip işe iadeyi talep edebilir. İş yeri işe iadesini kabul etmezse, mahkeme kararı ile kendisine 8 ay süreyle maaş ödemesi gerçekleşebilir.