Doğum Sonrası OKB: Nedir, Nasıl Başa Çıkılır?
Bebek sahibi olmak, büyük bir mutluluğun yanı sıra sorumluluk duygusunu da beraberinde getirir. Özellikle yaşı genç olan ve ilk çocuklarını kucaklayan ebeveynlerde ise bu sorumluluk duygusu kaygı ve endişeye dönüşür. Ebeveynlerin çocukları için endişelenmesi son derece normal. Ancak bu durum obsesif kompulsif bozukluğa dönüşebilir. Bu nedenle OKB belirtileri gösteriyorsanız, yardım almanızda fayda var. Doğum sonrası OKB nedir, nasıl başa çıkılır? Detaylar içeriğimizde.
OKB nedir?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) kişinin yaşam kalitesini düşüren, anksiyete gibi diğer zihinsel problemleri de tetikleyebilen bir ruhsal hastalıktır. OKB’de kişiler obsesyon adı verilen takıntılı düşüncelere ve kompulsiyon adı verilen yineleyici davranışlara sahiptirler. Doğumdan sonraki dört hafta içinde ortaya çıkarsa, postpartum başlangıçlı OKB tanısı kullanılır.
Doğum sonrası OKB sebepleri nelerdir?
Doğum sonrası OKB, doğum sonrası görülen anksiyete bozukluğunun bir türüdür. Ebeveynler, bebekleri için endişelenir bu nedenle de müdahaleci düşünce ve davranışlarda bulunur. Bu düşünce ve davranışlar sabit ve tekrarlayıcıdır. Bu sebeple günlük yaşamı olumsuz etkiler.
Doğum sonrası OKB’nin kadınlarda ve erkeklerde görülme oranı yüzde 3 ile 5 arasında değişir. Doğum sonrası OKB sebepleri genellikle genetiktir. Ailesinde ya da kendi geçmişinde anksiyete ya da OKB öyküsü olan kişilerde bu ruhsal rahatsızlığın görülme oranı daha fazladır.
Öte yandan Doğumdan sonra hormonlarda ani ve şiddetli düşüşler de doğum sonrası OKB semptomlarına sebep olabilir. Yeni bebeğe bakarken kronik yorgunluk ve ezici duygularla birleşen bu değişiklikler, birçok kadının OKB'ye dönüşen şiddetli kaygı geliştirmesine neden olabilir.
Doğum sonrası OKB belirtileri nelerdir?
Doğum sonrası OKB semptomları tipik olarak doğumdan sonraki ilk 2 ile 3 hafta içinde ortaya çıkmaya başlar;
- Bebekle ilgili ısrarcı, tekrarlayan düşünceler veya zihinsel görüntüler olan, müdahaleci düşünceler yani obsesyonlar.
- Annenin korkularını ve takıntılarını azaltmak için belirli şeyleri tekrar tekrar yapabileceği kompulsiyonlar. Bu durum sürekli temizleme ihtiyacı, bir şeyleri defalarca kontrol etme, bir şeyleri sayma veya yeniden sıralama gibi davranışlarla kendini gösterebilir.
- Bebekle yalnız kalma korkusu,
- Bebeği korumada hipervijilans (Hipervijilans; amacı tehditleri tespit etmek olan abartılı davranış yoğunluğu eşliğinde duyusal hassasiyetin geliştirilmiş hali),
- Bebeği düşürme veya fırlatma gibi istenmeyen görüntülerin göz önüne gelmesi,
- Dikkatsizlik nedeniyle kazara bebeğe zarar verme endişesi,
- Bebeğin ciddi bir hastalık geliştirmesinden korkma,
- Bebeği toksinlere, kimyasallara ve diğer çevresel kirleticilere maruz bırakma korkusu.
Doğum sonrası OKB'si olan kişilerin yaşadığı yaygın kompulsiyonlar nelerdir?
Doğum sonrası OKB’si olan kişilerin gösterdiği yaygın kompulsiyonlar şöyle sıralanabilir;
- Bıçak veya makas gibi keskin nesnelerden kurtulmak,
- Bebeği zehirleme korkusuyla beslememek,
- Bebeğe zarar verme korkusuyla bazı yiyecekleri veya ilaçları tüketmemek,
- Bebeği uyurken takıntılı bir şekilde kontrol etmek,
- Aile üyelerinden bebeğin zarar görmediğine dair güvence istemek,
- Bebeğe kötü bir şey olmadığından emin olmak için günün olaylarını zihinsel olarak gözden geçirmek.
Doğum sonrası OKB ile nasıl başa çıkılır? Nasıl tedavi edilir?
Doğum sonrası OKB tedavi edilebilir. OKB tedavisinde, bilişsel-davranışçı terapi ya da ilaç tedavisi uygulanır. Bilişsel-davranışçı terapilerde, sağlıksız davranışları yönetmek için beyin "yeniden” eğitilir. Doktorunuz ayrıca bireysel ve grup terapisi önerebilir ve gerekirse değerlendirme ve ilaç tedavisi için sizi bir psikiyatriste (ideal olarak perinatal duygudurum bozuklukları konusunda eğitimli biri) yönlendirebilir. Bazı durumlarda, doğum sonrası OKB geçici olabilir. Ancak bazen bebeğiniz büyüyene dek bu durum da devam edebilir.