Psikolog Zeynep Canbaş Yazdı: Çocuklarda Sorumluluk Bilinci Nasıl Geliştirilir?
Öncelikle yetişkinler olarak esas amacımız değerlerini bilen çocuklar yetiştirmek olmalı. Çocuğa karşı değer odaklı yaklaşmalıyız . Çocuk deneyimleyerek öğrenir. Eğer çocuğa ne yapması gerektiğini söylersek sorumluluğu biz almış oluruz ama biz çocuğun davranışlarını kendisinin fark etmesini istiyoruz.
Çocuklarda Sorumluluk Bilinci Nasıl Gelişir?
Çocuğa Nasıl Yaklaşmalıyız?
Çocuğa davranış öğretirken en başta neden ve nasıl olduğu konusunda bilgilendirmeliyiz. Örneğin her gün dişimizi üç kere sağlığımız için fırçalamalıyız demeli ve dişini nasıl fırçalayacağını ona göstermeliyiz. Unutmayalım ki çocuklar rol model alarak öğrenir. Çoğu zaman yaptıklarınız, söylediklerinizden daha etkilidir. Çocuğu yeterli düzeyde bilgilendirdikten sonra davranışı takip etmeliyiz. Sonrasında ise olumlu veya olumsuz geri bildirimde bulunabiliriz. Davranışı takip ederken çocuğu motive edebiliriz ve sıkmadan istikrarlı bir biçimde hatırlatmalarda bulunabiliriz. Geri bildirimde bulunurken dikkat etmemiz gereken husus ise olumlu yaptığı şeyleri öne çıkarmak olmalı. “Şöyle yapsaydın böyle niye yaptın?” demek çocukta “Hiç yapmasaydın” ile aynı anlama gelebilir. Çocuğa sorumluluk verirken seçenekler sunarak onun karar vermesini sağlayabiliriz.
Anne Babalar Nelere Dikkat Etmeli?
Çocukta sorumluluk bilinci geliştirmeye çalışırken öncelikli olarak aile içinde ve evde düzen olmalı. Evde düzeni sağlamak için ise ebeveynler tutarlı davranmalı ve aile içinde kurallar olmalı. Örneğin yemekler her zaman masa başında aile üyeleri ile hep birlikte yenir. Kural koyarken de bazı prensiplerimiz olmalı. Her kural ailenin önemsediği bir değeri yansıtmalı. Çocuklar netlik sever. Dolayısıyla kurallarımız ve davranışlarımız da açık ve net olmalı. Kurallar konusunda ebeveynler hemfikir olmalı ve kabul edilemez davranışlara karşı ortak bir tavır koymalı. Sorumluluk oluşturmada önemli bir anahtar da rutin.
Doğum Sonrası Depresyon Nedir?
Çocuklar Kurallara Uymazsa Neler Yapılmalı?
Buradaki amacımız çocuğu kurallara uydurmak değil çocuğun kurallara neden uymadığını anlamak olmalı. Anlaşıldığını hisseden çocuklar daha motive olur. Mesela çocuk aile ile yeterince vakit geçiremiyorsa belirlenen yatma saatinde uyumak istemeyebilir. Ancak çocuğunuz kurala uymadı, nedenini anlamaya çalıştınız, beraber çözmeye çalıştınız yine olmadı o zaman yaptığı davranışın bedelini ödemesi gerekiyor. Burada demek istediğim şey ceza değil, çocuğun yaptığı davranışın doğal sonucunu görmesini sağlamak.
Sorumluluk Bilinci Gelişmiş Çocuklar
Sorumluluk sahibi çocuklar kendi kararlarını kendileri verebilir, kendi kaynaklarını kullanır, bağımsız hareket edebilir, davranışlarının sonuçlarını göz önünde tutarak hareket eder. Çocuk kendi sorumluluğunda olan bir görevi başarıyla yaptığında özgüvenli hisseder. Aynı zamanda çocuklarda iç disiplin gelişmiş olur.
Sevgili anne babalar çocuğunuzda sorumluluk bilincini geliştirmek için öncelikle çocuğunuza güvenin. Çocuğunuzdan hiçbir zaman bir yetişkin kadar sorumluluk almasını beklemeyin. Çocuğunuza yaşına ve kişilik özelliklerine göre görevler vermeye çalışın. Çocuğunuza bir görev verdiğinizde sabırsızlanıp onun yapması gereken bir şeyi siz yapmayın. Çocuklar kendilerinin çözebileceği sorunlara ebeveynleri müdahale ettiğinde güçsüz, beceriksiz veya yetersiz hissedebilir. Unutmayın her şey çocuklar için.